پهنه‌بندی شهر تهران بر اساس شاخص‌های اجتماعی جمعیتی مدرنیته

هدف اصلی این مقاله شناسایی نابرابری‌های ناشی از مدرنیزاسیون و پهنه‌بندی شهر تهران از نظر شاخص‌های اجتماعی و جمعیتی است تا میزان دستیابی به اهداف و اصول مدرنیته در مناطق شهر مشخص شده و مناطق سنتی از مناطق مدرن تفکیک گردند. مطالعه از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – تحلیلی است. برای این منظور با استفاده از داده‌های ثانویه، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن و طرح‌های توسعه و عمران شهری، شاخص‌های اجتماعی قابل دستیابی از این داده‌ها استخراج و با تکنیک تاپسیس پردازش گردیده؛ سپس در محیط نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی به صورت فضایی نمایش داده شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سه پهنه مدرن، در حال گذار و سنتی در تهران قابل تعریف و شناسایی است. پهنه مدرن در شمال و غرب تهران و پهنه در حال گذار در مرکز و شرق و پهنه سنتی‌تر در جنوب تهران قرار گرفته است. پهنه‌بندی انجام شده گویای تفاوت در انطباق‌پذیری مناطق با اصول مدرنیته است. بدین معنی که مدرنیزاسیون اجتماعی در برخورد با سنت‌های فعال و پویای مناطق مختلف شهر، با سرعت و شتاب متفاوتی پیشرفت کرده است. مدرنیزاسیون اجتماعی در تعامل و تقابل با سنت در جنوب دچار چالش بیشتری شده است. اما این چالش به معنی توقف فرایند مدرنیزاسیون نبوده است. جامعه سنتی در پی درونی کردن شاخص‌های مدرنیته بوده و در این فرایند راه و روش خاصی را برای مدرن شدن تعریف کرده است. در مناطق میانی چانه‌زنی سنت و مدرنیته شکل گرفته و دگردیسی سنت به مدرنیته را تجربه می‌کنند. در این روش مدرنیزاسیون، هیچ یک از مناطق شهر تهران نمی‌توان سنت یا مدرنیته خالص مشاهد کرد.